Mensenrechtenschending: Geweld tegen vrouwen

Geweld tegen vrouwen is een van de meest voorkomende schendingen van de mensenrechten.1 Uit onderzoek van de Wereldbank blijkt dat mishandeling en huiselijk geweld een hoger risico vormen en gevaarlijker zijn dan kanker, auto-ongevallen of Malaria.2 Om de strijd aan te gaan tegen dit wereldwijde fenomeen, roepen mensenrechtenorganisaties sinds 25 november 1981 jaarlijks op tot de Internationale Dag tegen het Geweld tegen Vrouwen. Naar aanleiding van deze dag hield ELITEDATING een interview met psychologe Dr. Wiebke Neberich met als thema “Geweld tegen vrouwen in een relatie”.

Geweld geldt als een complex en diffuus fenomeen, waar tot op de dag van vandaag geen eenduidige wetenschappelijke definitie voor bestaat. Redenen daarvoor zijn bijvoorbeeld verschillende culturele invloeden of ander cultureel moraal. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO definieert het begrip als „…het opzettelijk gebruik van fysieke kracht of macht, bedreigend tegen zichzelf, een ander persoon of tegen een groep of maatschappij, dat resulteert in, of met een grote kans op lichamelijk letsel, dood, psychologische schade, ontwikkelingsstoornissen of ontbering.” ³

Geweld als breed begrip

Zo verschillend als de definities van het begrip zijn, zo ook de vormen van geweld tegen vrouwen. “Over het algemeen differentieert men tussen psychisch en lichamelijk geweld” verklaart Dr. Neberich. “Vooral psychisch geweld is moeilijk af te bakenen – waar stopt een ruzie tussen geliefden, en waar begint een mishandeling?” Wanneer de handeling opzettelijk uitgevoerd wordt en de ander niet in zijn waarde gelaten en/of gerespecteerd wordt, kan volgens de experte van geweld gesproken worden. Neberich benadrukt echter, dat de definitie in een grijs gebied ligt.

Geweld tegen vrouwen als globaal probleem

De EU-lidstaten ondertekenden in 2011 een akkoord ter bescherming van de mensenrechten en fundamentele vrijheden. In het voorwoord wordt dit als volgt uitgelicht: “…erkennend dat huiselijk geweld onevenredig vaak vrouwen betreft”.⁴ Er zijn vele verschillende oorzaken waarom het overwegend vaak om vrouwelijke slachtoffers gaat. Volgens Dr. Neberich speelt vaak een mix van een sterkere lichaamsbouw, hormonen en een sociale stempel een grote rol. “Testosteron is een hormoon dat bij mannen gemiddeld genomen in grotere dimensies aanwezig is. Het verhoogt de macht en de drang naar confrontatie. Daarbij komt vaak een sterkere lichaamsbouw en een evolutionaire opgedrukte stempel, welke mannen als dominante beschermers classificeert. Dat laatste is vandaag de dag nog duidelijk te zien in de meer traditionele landen.”

Geweld tegen vrouwen binnen een relatie

Het voorwoord van de EU-conventie erkent daarnaast ook het feit dat “geweld tegen vrouwen een uiting is van historisch gegroeide ongelijke machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen. Deze hebben geleid tot overheersing en discriminatie van vrouwen door mannen, en tot verhindering van de volledige gelijkheid van de vrouw.”⁵ In relaties spelen naast de historische ontwikkeling, veel complexere zaken een dragende rol. Veel vrouwen verlaten hun man niet, hoewel ze constant fysieke en mentale mishandelingen moeten doorstaan. Vooral in de industrielanden is dit gedrag als een paradox te zien. Hier wordt de gelijkstelling tot aan het management van instellingen gethematiseerd en talrijke organisaties bieden slachtoffers hulp en ondersteuning. Desondanks komt huiselijk geweld tegen vrouwen nog steeds dagelijks voor.

Psychologische Mechanismen

De bindingstheorie kan een aantal verklaringen voor dit gedrag leveren. Dr. Neberich gaat hier verder op in: “Een benaderingswijze zegt, dat het voor vrouwen die een negatief zelfbeeld hebben moeilijker is uit zulke relaties te stappen, omdat het negatieve zelfbeeld bevestigd wordt. In geweldsrelaties ondermijnt de dader systematisch en voortdurend de eigenwaarde van de vrouw en zorgt hiermee voor een vicieuze cirkel.” Een ander patroon dat ook bij mishandelde kinderen optreedt, is de onvoorwaardelijke verdediging van het bindingspersoon, ook wanneer deze gewelddadig is. “Een ander psychologisch mechanisme dat het uiterst moeilijk maakt uit de relatie te stappen, is de intermitterende versterking. Dit leerproces is van alle leerprocessen het meest resistent”, licht de psychologe toe. “Deze zogenaamde conditionering gebeurt vaak via onregelmatige en onberekenbare beloningen. Een gewelddadige relatie wordt bijvoorbeeld van tijd tot tijd door leuke en mooie momenten onderbroken, waarin de gewelddadige man zijn excuses aanbiedt en verbetering belooft. Daardoor krijgt de vrouw weer hoop dat alles misschien toch wel goed komt. Deze hoop maakt het voor velen ontzettend zwaar de relatie te verbreken. Het dagelijks leven binnen de relatie wordt, figuurlijk gesproken, tot een kansspel waarin de vrouw zich in toenemende mate hulpeloos en onmachtig voelt”, verklaart Neberich.

De vicieuze cirkel doorbreken

Isoleert de man zijn vrouw bovendien van haar vriendenkring, of verhindert hij haar haar interesses en hobby’s uit te oefenen, vergroot zich de afhankelijkheid. Een ontsnapping uit de relatie wordt daardoor steeds moeilijker. Slachtoffers die er toch voor kiezen uit te relatie te stappen, zijn vaak op professionele ondersteuning aangewezen. “Psychologisch advies dat je hiermee opheldering kan verschaffen is raadzaam. Hier werkt man concreet met de getroffenen vrouwen en probeert men met oplossingen te komen, zodat ze zich één voor één uit de vicieuze cirkel kunnen bevrijden”, zo Dr. Neberich.

Het recht op een geweldvrij leven

Artikel 3 van de Mensenrechten zegt: ““Een ieder heeft het recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.”⁶ Wereldwijd hebben vrouwen het recht respectvol en gelijkberechtigd behandeld te worden. Dit voorschrift wordt door internationale akkoorden en overeenkomsten beschermd. Een afsluitend citaat van UN- Secretaris-Generaal Ban Ki-Moon benadrukt: „Geweld tegen vrouwen en meisjes is een globaal probleem. Het schaadt families, gemeenschappen en de maatschappij. Wij kunnen het alleen stoppen wanneer wij er samen tegen optreden – mannen én vrouwen.”⁷

Kent u mensen die te maken hebben (gehad) met geweld in een relatie? Heeft u tips voor hen? Laat het ons weten!

Over de auteur: EliteDating Redactie

Dit artikel is voor u geschreven door de redactie van EliteDating.

Bekijk meer artikelen geschreven door de EliteDating Redactie